Paul Bauduin

Paul Bauduin (1905, Maastricht – 1999, Somerset, California, USA) was een dichter en schrijver van filosofische essays.

Paul Bauduin vertrok in de jaren twintig van de twintigste eeuw naar de Indische Archipel en trad er in dienst bij Geo Wehry als reclameman. Hij trouwde in Indonesië in 1930 en werd aan het begin van de Tweede Wereldoorlog gevangengenomen door de Japanners en tewerkgesteld aan de beruchte Birma spoorlijn.
Na de bevrijding keerde hij met zijn vrouw, dochter en zoon terug naar Nederland. Daar trad hij in dienst bij het door zijn broer opgerichte Nederlandsch Reclame en Marketing Bureau. Zijn broer was verantwoordelijk voor de industriële marketing, Paul Bauduin richtte zich op de consumentenmarketing. In de jaren zeventig werd het bureau gefuseerd met een Duitse onderneming en enkele jaren later werd de onderneming verkocht aan een van de grootste Amerikaanse marketingspecialisten.
Paul Bauduin trok zich uit de zaken terug en emigreerde met zijn echtgenote naar de Verenigde Staten. Hij vreesde het uitbreken van een Derde Wereldoorlog en hij wilde niet nog eens de verschrikkingen van een oorlog ondergaan. In de VS wijdde hij zich vooral aan lezen en schrijven. Hij schreef zowel in het Nederlands als in het Engels filosofische essays, de neerslag van al zijn overpeinzingen gedurende een lang en veelbewogen leven. Toen hij in de tweede helft van de jaren negentig steeds meer lichamelijke ongemakken moest verduren en steeds indringender gevolgen ondervond van prostaatkanker, besloot hij in september 1999 dat hij de overgang naar een nieuwe eeuw niet meer af wilde wachten en maakte hij een einde aan zijn leven. Zijn filosofische essays had Paul Bauduin in kopie toegezonden aan zijn correspondentievriend in Nederland, Maarten Looij. Pogingen om deze essays uitgegeven te krijgen, leden aanvankelijk schipbreuk maar in 2012 verscheen dan eindelijk Avondland-essays van Paul Bauduin, filosofische essays bij Uitgeverij Xanten.

Hoe het begon

In de laatste 25, 30 jaar van zijn leven wijdde Paul Bauduin zich aan zijn filosofische essays, waarbij hij het motto hanteerde dat de filosofie niets aan het leven had toegevoegd en voor het overgrote deel uit klinkklare nonsens bestond. Bauduin was een scepticus pur sang, hij bedreef de filosofie niet omwille van de filosofie maar probeerde logisch na te denken over de menselijke soort, over bewustzijn, geschiedenis, over ons leerproces, taal en macht. Over menselijke instituties, zoals de staat, een concept dat hij in extreme mate wantrouwde. Dit laatste was voor hem reden om zich in de VS, nadat hij tot Amerikaan was genaturaliseerd - een ceremonie die hem gevoelsmatig verplichtte gebruik te maken van zijn stemrecht - aan te sluiten bij de Libertarians.

Dichter

Paul Bauduin las als jongeling Der Untergang des Abendlandes van Oswald Spengler (in het Duits!). Het cultuurpessimisme van Spengler heeft Bauduin nooit meer verlaten. In 1923 publiceerde hij op achttienjarige leeftijd zijn eerste en enige gedichtenbundel onder de titel Gedichten. In het colofon staat vermeld: “Deze gedichten van Paul Bauduin werden in Januari 1923 op de persen van Leiter-Nypels te Maastricht als handschrift gedrukt in 50 ex., genummerd van 1 tot 50. De houtsnede op den titel is van H. Jonas. Dit exemplaar is nummer XIV”.
Rond diezelfde tijd raakte Paul Bauduin in de ban van de Belgische dichter van het vrije vers Wies Moens. In 1924 verstuurde Paul Bauduin een uitnodiging naar vrienden en kennissen ter gelegenheid van een voordracht die hij zou houden over Wies Moens. De gebeurtenis vond plaats in de bovenzaal van restaurant Des Indes te Maastricht. Het is niet bekend of zijn lezing druk bezocht werd. Wel heeft de Neerlandicus Hendrik Gerrit Aalten in zijn proefschrift “Van ellende edel, De criticus Slauerhoff” over het dichterschap van november 2005 aandacht besteed aan de visie van Paul Bauduin op het vrije vers. “Het vrije vers zal de oude versvormen verdringen”, zo schreef Bauduin, “dat is een logische ontwikkeling, geheel volgens de wet der rusteloze evolutie. Een week later ging hij erop door: de oude vormen vergaan ten slotte als ze in handen komen van minder grote genieën. Laten we maar meteen zeggen: weg ermee. Het is beter dat te erkennen. Wie weet komen de oude wetten ooit nog eens terug”.

Duitsland, Japan, Birma

Ook Paul Bauduin raakte gefascineerd door de ideeën van een sterke corporatieve staat en voelde zich enige tijd aangetrokken tot het nieuwe Duitse maar donkerbruine elan. Later zal hij in zijn brieven aan Maarten Looij daarover schrijven dat hij het geluk had te verkeren te midden van verstandige vrienden die hem terug naar het juiste pad wisten te leiden.
In de jaren dertig vertrok Paul Bauduin naar Nederlands Indië, waar hij uiteindelijk door de Japanners gevangen genomen werd om aan beruchte Birma spoorlijn tewerkgesteld te worden. Paul Bauduin heeft over deze jaren een kampdagboek bijgehouden, maar dat is na zijn dood helaas vernietigd. Hij heeft zelf nooit mededelingen over deze periode gedaan behalve dat het zwaar was.

Reclame & Marketing

Terug in Nederland begon hij samen met zijn broer een van de eerste reclame en adviesbureaus in Nederland. In die periode schreef Paul Bauduin een paar standaardwerken over reclame en marketing en vele brochures. Van sommige privé reizen maakte hij een in eigen beheer uitgegeven boekje dat hij aan zijn zakenrelaties toestuurde. “De goden zijn jong gestorven” naar aanleiding van een reis naar Griekenland, “Romeinse miniaturen” over een reis naar Rome en “Op ontdekking in een nieuwe staat” na een reis naar Tunesië. In al deze uitgaven ontbreekt een colofon en ook jaartallen.

Koude oorlog

De jaren van de Koude Oorlog maakten Paul Bauduin nerveus. Hij raakte ervan overtuigd dat op een dag de Derde Wereldoorlog uit zou breken en het leek hem het meest waarschijnlijk dat Europa het podium zou vormen voor deze nieuwe oorlog. Dat wenste hij niet meer mee te maken. Paul Bauduin besloot dat het tijd werd Europa te verlaten – het was eind jaren zeventig – en emigreerde naar de Verenigde Staten. Met achterlating van alles wat hem hier dierbaar was, ofschoon we niet weten hoe dierbaar dat alles hem was.
Er is niet veel bekend over zijn leven in Florida. Wel weten we dat hij daar verder ging met schrijven, zowel in het Engels als in het Nederlands. In zijn correspondentie met Maarten Looij is sprake van een autobiografie maar ook die is jammerlijk genoeg niet bewaard gebleven. Maarten Looij heeft Paul Bauduin slechts heel even ontmoet aan het begin van de jaren negentig toen Paul even in Europa was en onder meer zijn dochter bezocht. Gelukkig maar, want dat korte bezoekje vormde uiteindelijk de aanleiding voor een lange correspondentie tussen beide heren, van 1992 tot 1999. Naar nu blijkt ligt in deze correspondentie het overgrote deel van de schriftelijke nalatenschap van Paul Bauduin besloten.

De familie Bauduin

Paul Bauduin komt uit een eerbiedwaardige familie die vele hoogwaardigheidsbekleders voortbracht. In de 38e jaargang van Nederland’s patriciaat, beter bekend als “het blauwe boekje”. komt de familienaam Bauduin voor sinds 1677 met de geboorte van Jean Bauduin op 30 december van dat jaar in Fumay sur Meuse in de Franse Ardennen. Jean Bauduin is Maasschipper van beroep en sindsdien komen we in de familie Bauduin een hele reeks aan professies tegen die men vooral met de hogere sociale klassen associeert. Want behalve Maasschipper, zeepzieder, en kalkbrander, komen we vooral de volgende functies tegen: hoogleraar genees- en heelkunde in Japan, consul der Nederlanden in Japan, kapitein infanterie, president Rotterdamse Bank, consul generaal Servië, chef Militair Huis van H.M. Koningin Wilhelmina, vicaris generaal bisdom Roermond, griffier Arrondissement Rechtbank, procureur-generaal Paramaribo en consul-generaal der Nederlanden Batavia.
Uit dit geslacht wordt op 5 november 2023 Paul Georges Antoine Bauduin geboren uit het huwelijk tussen Antoine Paul Dominique Bauduin, in 1866 geboren te Maastricht, en Pauline Antoinette Jeanne Marie Boots, in 1868 eveneens geboren te Maastricht. Antoine Bauduin was rechter aan de Arrondissement-rechtbank in Maastricht en later kantonrechter in Amsterdam. Hij overleed op 20 november 2023 in Den Dolder. Zijn echtgenote overleed op 19 april 2023 in Amsterdam. Paul Bauduin had twee broers, Dominique Chrëtien Marie (24 september 2023 – 1961) en Jean Constant Louis (21 maart 1904 – 30 juni 1976). Alle andere kinderen uit het huwelijk tussen Antoine Bauduin en Pauline Boots – een dochter, twee zonen en een kind dat dood geboren werd en waarvan het geslacht niet bekend is – stierven na enkele dagen of maanden.
In het geslacht Bauduin komen drie familiewapens voor. Twee daarvan zijn bekend bij het Centraal Bureau voor Genealogie. Het derde wapen is beschreven in het Nederland’s Patriciaat 38ste jaargang 1952: eenmaal gedeeld en tweemaal doorsneden, gevende zes kwartieren, 1, 4 en 5 beladen met een vogel, en de kwartieren 2, 3 en 6 beladen met een roos; linksgeschuind, rechts een ster, links twee ankers schuingekruist en beide met de rug naar rechts. Helmtelen: de vogel van het schild. Van dit wapen dat vermoedelijk het oorspronkelijke familiewapen voorstelt (de ankers zouden dan verwijzen naar de Maaschipper uit de 18de eeuw), is geen afbeelding beschikbaar.
Er zijn twee familiegraven, een in Maastricht en een in Amsterdam.

De eerste publicatie

Uitgeverij Xanten oordeelde de essays van Paul Bauduin als belangwekkend en voldoende intrigerend voor een officiële publicatie. Onder de titel Avondland-essays is het werk van Paul Bauduin posthuum uitgebracht. De publicatie is beschikbaar sinds februari 2012. De titel verwijst naar de oorsprong van het denken van Paul Bauduin, Europa en Amerika, maar ook naar Oswald Spengler, wiens invloed op het denken van Bauduin van blijvende betekenis is geweest en tot slot naar het levenseinde van Paul Baduin, de laatste jaren die hij gebruikt heeft om zijn denken, zijn wereldbeschouwing aan het papier toe te vertrouwen.

Bibliografie

Romeinse miniaturen. Amsterdam, Uitgave Bauduin. z.j., Met talrijke illustraties. Geniet. 8vo. 35 pp. Jaartal onbekend
De toekomst der reclame. Z.j.
Hoe groot ons reklame-budget? Z.j.
Het cadeaustelsel. Z.j.
Betaalt u uw reclamebureau te veel? 1950
Wat iedere adverteerder vóór het huwelijk moet weten . 1954
De merchandising agency. 1955
Voor wie adverteert u eigenlijk? 1955
Over de kleine genoegens des levens. 1955
Reclame en psychoanalyse. 1955
Vrouwen laten niet met zich spotten. 1955
Die dooie februarimaand? 1956
Het wordt gekocht in de winkel.1956
Wij schrijven allemaal proza.1956
Reclame en karakter. 1956
Als de wittebroodsweken voorbij zijn : voordracht gehouden op 7 Mei 1957
De organisatie der idee. 1957
Hoeveel kost de man, die u niet krijgen kunt?1957
Geef ze de ruimte.1957
Praatje of plaatje? 1957
Symbolen in de reclame. 1958
Zoeklicht op de reclame. Z.j.. Den Haag, Succes, 410 blz. Hard cover.
Humor in de reclame .1958
Halfslachtig bondgenootschap.1958
Zie uzelf zoals anderen u zien. 1958
De reclame voor het merkartikel : voordracht, gehouden op 27 okt 1959 in Amsterdam. 1959
Quo vadis? : de evolutie in functie en verantwoordelijkheid van het reclamebedrijf. 1959
Een pantalon verovert Nederland. 1959
Verkopen met gevoel : voordracht gehouden … op 31 januari 1959 te Leiden. 1959
Marketing : de nieuwe wetenschap. 1959
Hard of soft sell? 1960
Nieuwe tijden, nieuwe wegen : voordracht gehouden op 21 april 2023
Olifanten aan het werk. 1960
Onder het vergrootglas. 1960
Uw toekomst in de reclame. 1960
Ik zou… : een paar invallen, die niet bestemd zijn au serieux te worden genomen. 1960
De honderd beste advertenties: 1960
Collectieve reclame 1960
Chaos of climax? 1960
De Goden zijn jong gestorven 1960
Problemen der resultatencontrole. 1961
Grondbeginselen van de mediakeuze - Deel I. 1961
Acquisitiepolitiek. 1961
Adverteren in vakbladen. 1962
Waar kooplieden koningen waren. 1962
De kleine budgetten zitten in ’t verdomhoekje. 1962
Het afzetplan : een theorie voor betere marketing. 1964
Op ontdekking in een nieuwe staat. 1965 Amsterdam 1965, photos and text c34 jubileum uitgave ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van Bauduin N.V. reclame en marketing advies bureau.
Marketing…maar dan goed. 1970 N. Samsom. 1970 305pp paperback; illustraties
Marketing - een taak voor de manager. 1973
Marketing : de nieuwe wetenschap / uitg. van: Baudin NV Reclame en Marketing Adviesbureau onder redactie van Paul Bauduin. Auteur: Bauduin, Paul. Bauduin Marketing (Amsterdam) Esplan, Adviesbureau voor Essentiele Planning der Marketing (Amsterdam)
Overige bewaard gebleven manuscripten van Paul Bauduin

-The Next 2000 Years
In het Engels. Van de negentien hoofdstukken zijn beschikbaar:
Voorwoord
Hoofdstuk V Sleeping giants
Hoofdstuk IX Perestroika for the schools
Hoofdstuk X Twenty billion sacred ants
Hoofdstuk XIII The family in the year 3000
Hoofdstuk XVII The Asian connection.
-The human animal – An analysis
In het Engels. Van de tien hoofdstukken zijn beschikbaar:
Deel 1 Hoofdstuk II The muddle of community
Deel 1 Hoofdstuk V The illusions of democracy
Deel 2 Hoofdstuk III Love and hate.
-The story of creation retold
In het Engels, 32 folio, volledig manuscript.
-The story of Cain and Abel retold
In het Engels, 24 folio, volledig manuscript.
-The essence of life
In het Engels, vrijwel volledig manuscript, 368 folio.
-Correspondentie 1992 – 1999 Paul Bauduin – Maarten Looij
In het Nederlands, ongenummerd, enige honderden folio.

Enno Nuy